Trong những bước đầu tìm hiểu Phật giáo Nguyên thủy, không ít hành giả khi nghe danh xưng “Tam Tạng Kinh Điển” thường cảm thấy e ngại vì sự đồ sộ và phức tạp. Phải chăng đây là nội dung quá tầm đối với người cư sĩ bình thường. Tuy nhiên, nếu tiếp cận đúng phương pháp, chúng ta sẽ thấy Tam Tạng vô cùng gần gũi. Nó chính là bản đồ dẫn đường cho lộ trình thanh lọc thân tâm, được phân định rạch ròi để người học dễ dàng nắm bắt.
Khám phá định nghĩa về Tam Tạng
Tam Tạng (Tipiṭaka) theo nghĩa đen là “ba cái giỏ”, tượng trưng cho ba kho tàng lớn dùng để gìn giữ và hệ thống hóa pháp bảo.
Hệ thống này được phân chia thành:
Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Sutta Piṭaka – Tạng Kinh
Bộ Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhamma Piṭaka)
Toàn bộ các bản văn Tipiṭaka được lưu truyền bằng ngôn ngữ Pāḷi trong truyền thống Nguyên thủy, và được xem là hệ thống kinh điển cổ xưa, nhất quán và gần với lời Phật dạy nguyên thủy nhất.
2. Tạng Luật – Nền tảng của đời sống tu tập
Mặc dù Tạng Luật tập trung vào giới luật của hàng xuất gia, nhưng cư sĩ thấu hiểu Luật sẽ có nền tảng tu tập rất kiên cố.
Ý nghĩa của Luật tạng không phải là sự áp đặt kỷ luật, mà là để:
Giữ đời sống thanh tịnh
Hạn chế các tranh chấp và phiền toái
Xây dựng không gian lý tưởng để nuôi dưỡng Định và Tuệ
Để dễ hình dung:
Luật đóng vai trò như khung sườn an toàn cho thân nghiệp và khẩu nghiệp
Với người mới học Phật, chỉ cần nắm tinh thần:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Giữ gìn sự tôn nghiêm của các chuẩn mực
Sống có kỷ luật và trách nhiệm
Trải nghiệm Tạng Kinh qua những lời dạy trực tiếp
Trong ba tạng, Tạng Kinh là nội dung phổ biến và dễ tiếp cận nhất với người tại gia.
Đây là nơi ghi lại:
Những bài giảng đạo của Đức Thế Tôn
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị đệ tử, giới quyền quý, thường dân và các đạo sư khác
Các hướng dẫn cụ thể về Tứ Diệu Đế: khổ, tập, diệt, đạo
Tạng Kinh được chia thành 5 bộ lớn (Nikāya), trong đó:
Sắp xếp theo độ dài của các bài kinh: trường, trung và tiểu
Bao gồm các bản kinh mang tính ứng dụng cao như Dhammapada hay Satipaṭṭhāna Sutta
Nhiều bản kinh tập trung tháo gỡ các vấn đề thiết thực của con người
Nhìn chung:
Tạng Kinh là bản đồ giải thoát được trình bày qua ngôn từ, ẩn dụ và sự thực chứng
Hành giả sơ cơ nên ưu tiên website tiếp cận Tạng Kinh trước tiên.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là phần trừu tượng và khó nhất, nhưng cũng sâu nhất.
Có thể so sánh:
Tạng Kinh trình bày nội dung những lời dạy của Đức Phật
Thì Vi Diệu Pháp là “Pháp vận hành như thế nào”
Vi Diệu Pháp phân tích rất chi tiết:
Bản chất thực sự của tâm thức
Cấu trúc của một đơn vị tâm thức (sát-na)
Nguyên nhân hình thành các trạng thái bất thiện
Cơ chế tích lũy và vận hành của nghiệp báo
Lời khuyên cho người mới bắt đầu:
Không cần học Vi Diệu Pháp ngay
Dẫu vậy, nhận thức được giá trị của nó sẽ giúp hành giả tránh được những hiểu biết lệch lạc hoặc cảm tính về giáo pháp
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Có một sự tương quan rất logic:
Tạng Luật → Giới
Tạng Kinh → Định
Tạng Vi Diệu Pháp → Tuệ
Mỗi tạng đều có vai trò riêng nhưng luôn song hành cùng nhau:
Khi Giới hạnh trang nghiêm thì tâm Định mới có chỗ nương tựa
Khi tâm đạt đến sự định tĩnh thì Tuệ giác mới bắt đầu nảy nở
Nhờ có Tuệ mà hành giả hiểu được giá trị của Giới và giữ gìn một cách tự nhiên
Gợi ý cách học Tam Tạng cho người mới bắt đầu
Gợi ý đơn giản:
Đừng tạo áp lực phải thông thạo mọi thứ cùng một lúc
Cần tiếp cận theo trình tự hợp lý:
Thấu hiểu giá trị của sự kỷ luật trong tâm hồn
Ứng dụng các bài Kinh để quán chiếu thực tế cuộc sống
Khi đủ duyên, tiếp cận Vi Diệu Pháp để đào sâu trí tuệ
Tam Tạng không phải để trưng bày kiến thức, mà để:
cải thiện hành vi, lời nói và suy nghĩ trong cuộc sống thực tế